GRECJA
Grecja, pełna nazwa Republika Grecka. Zajmuje powierzchnię 131 957km 2 , jej stolicą są Ateny. Większe miasta to Saloniki, Patras, Larisa, Iraklion, Korynt. Większa część ludności mieszka w miastach, aż 63%. Językiem urzędowym jest nowogrecki, ale również używany jest macedoński. Walutą narodową jest drachma, która dzieli się na 100 lepta. Grecję zamieszkuje ok.10,6 mln mieszkańców (2000r.). Społeczeństwo Greckie jest w zasadzie jednonarodowościowe i jednowyzaniowe. Grecy stanowią 95,5% ludności, a ze znaczących mniejszości narodowych należy wymienić Macedończyków, Turków, Albańczyków i Bułgarów. Główne wyznania to prawosławie i islam. 7% ludności to analfabeci, którzy najczęściej występują w rejonach slumsów. Przeciętna długość życia mężczyzn 76, a kobiet 78 lat. Funkcję głowy państwa sprawuje prezydent, którym od 1995 jest Kostis Stefanopulos, a szefem rządu od 1996r. jest premier Kostas Simitis.

Grecja zajmuje południową część Półwyspu Bałkańskiego oraz około 2000 wysp i wysepek położonych wokół jego wybrzeży. Największymi wyspami są Kreta, Eubeja, Lesbos, Rodos. Od zachodu greckie brzegi obmywane są przez ciepłe wody Morza Jońskiego, od południa przez morze Śródziemne, a od wschodu przez Morze Egejskie. Większą część kraju (80%) stanowią tereny górzyste, a najwyższym szczytem jest położony na północnym wschodzie Olimp (2917 m n.p.m.)-mityczna góra Greckich Bogów. Niziny rozciągają się jedynie miejscami w wąskim pasie wybrzeża i w dolinach większych rzek. Masyw Olimpu i inne pasma północnej i wschodniej Grecji zbudowane są ze skał krystalicznych, pozostałe zaś obszary górskie w przeważającej części ze skał wapiennych. Grecja leży w strefie aktywnej sejsmicznej. Cały jej obszar stopniowo obniża się i zanurza w wody Morza Śródziemnego, a wyspy są pozostałościami zatopionego łańcucha górskiego. Na obszarze Grecji panuje klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski. Zimy są łagodne i wilgotne, a lata gorące i suche. Charakterystyczne są krótka wiosna i długa jesień. Temperatury stycznia wynoszą od 5*C w Macedonii Greckiej do 12-13*C na Krecie i Rodos, a lipca 25-28*C. W górach panują dużo bardziej surowe warunki klimatyczne, a najwyższe wierzchołki przez znaczną część roku pokrywa śnieg. Wielkość opadów jest zmienna i rośnie od 400-500 mm na wschodzie kraju do około 1000 mm na zachodzie. W górach i na Krecie opady są jeszcze wyższe i sięgają 2000 mm rocznie.

Naturalną formację roślinną na obszarze Grecji stanowiły lasy liściaste z różnymi gatunkami dębów i cyprysami, a w górach lasy sosnowe. W dużej części zostały one wycięte już w starożytności, a ich miejsce zajęły pastwiska, plantacje winorośli i gaje oliwne. Na opuszczone tereny rolnicze wkraczały formacje krzaczasto-drzewiaste i zarośla typu makii. Składają się one ze skarlałych dębów i drzew mastykowych, krzaczastych wrzośców i mirtów oraz wielu gatunków roślin zielonych. Występują także przywiezione z Ameryki opuncje i agawy. Obecnie lasy zajmują około 20% powierzchni kraju, jednak przeważającej części są to zagajniki młodych, niskich drzew. Pierwotny las wysokopienny zachował się tylko w nielicznych miejscach w północno-zachodniej Grecji i zajmuje jedynie 2,6% jej powierzchni. Podobnie jak lasy, zmieniony został skład świata zwierzęcego. Największa różnorodność zachowała się na terenach przy granicy z Albanią i Macedonią. Wciąż jeszcze można spotkać tam niedĽwiedzie brunatne, wilki i szakale, a wysoko w górach gniazdują orły przednie, sępy płowe i sokoły wędrowne.

Jeszcze do niedawna podstawą greckiej gospodarki (lecz ograniczoną przez górski charakter kraju i względny brak ziem nadających się do zagospodarowania) było rolnictwo i choć traci ono na znaczeniu na rzecz przemysłu i usług związanych z obsługą ruchu turystycznego, to jeszcze nadal odgrywa ważną rolę. Aby uzyskiwać większe plony, nawadnia się ponad 1/3 powierzchni wszystkich pól uprawnych. Głównymi uprawami są winorośl, oliwki, drzewa cytrusowe, figowce, a także tytoń, bawełna, sezam, pszenica, jęczmień, kukurydza i ryż.

Ważną gałęzią gospodarki już od starożytności było pasterstwo. Hoduje się przede wszystkim owce i kozy oraz bydło i trzodę chlewną. Położona na setkach wysp Grecja obficie czerpie bogactwa z mórz. Poławiane są ryby, ośmiornice oraz znaczne ilości gąbek. W Grecji dominuje przemysł oparty na produktach miejscowego rolnictwa. Działają liczne winiarnie, tłocznie oliwy. Bardzo dobrze rozwinął się przemysł przetwórstwa spożywczego, reprezentowany przez znaczną liczbę przetwórni owocowo-warzywnych. Grecja posiada międzynarodową renomę jako dostawca doskonałych gatunków tytoniów. Eksploatuje się korund wykorzystywany w produkcji materiałów ściernych. Lokalne znaczenie użytkowe mają złoża węgla brunatnego .Grecki przemysł przetwórczy cechuje bardzo duża dynamika. Dobrze rozwinął się przemysł stoczniowy. Tradycyjnie jedną z najważniejszych dziedzin ekonomiki kraju jest włókiennictwo. Stosunkowo niezłą pozycję zajmuje przemysł chemiczny, farmaceutyczny. Na terenie Grecji występują różnorodne, lecz na ogół mało zasobne złoża surowców mineralnych. Najobficiej reprezentowane są różnorakie kruszywa i skały wykorzystywane w budownictwie. Nierzadko spotyka się rudy metali. Wydobywane są rudy żelaza, metali kolorowych, cynku, ołowiu, miedzi, boksyty. Wydobywa się również sól kamienną i piryty. Bogate złoża wapieni, podstawowego surowca przy produkcji cementu, dostępne są na nieomal całym obszarze kraju.

Dzięki łagodnemu klimatowi i bogactwu zabytków Grecja jest krajem niezwykle atrakcyjnym dla turystów. Rocznie przyjeżdża tu około 11 mln cudzoziemców. Wpływy z turystyki sięgają 4 mld USD rocznie. Najczęściej odwiedzanymi rejonami kraju są Ateny, Półwysep Chalcydycki i wyspy Morza Egejskiego. W 1971r. w Grecji został utworzony park narodowy Mała Prespa, który rozciąga się na podmokłych terenach wokół płytkiego jeziora o tej samej nazwie. Dzięki niedostępności stanowi doskonałe miejsce lęgowe dla jednej z największych populacji ptaków. Gniazdują tu czaple, kormorany, warzęchy, ibisy, bąki i olbrzymie pelikany.

HISTORIA GRECJI

O pierwszych Grekach możemy mówić poczynając od okolo 2000 roku przed Chrystusem. Są to indoeuropejscy najeźdźcy, potomkami których zostali Mykeńczycy.
Dla okresów wcześniejszych używa się raczej terminu "przedhelladzki" lub "egejski" - od nazwy Morza Egejskiego, gdyż ludzie zamieszkujący wówczas te ziemie, nie byli pochodzenia greckiego.
Wpływy Egiptu i Wschodu zmienią styl życia i umiejętności produkcyjnych w rejonie cywilizacji egejskiej.
Okolo 4000 lat przed Chrystusem świat egejski wkroczył w erę neolitu. Człowiek egejski nauczył się panować nad przyrodą. Oswaja zwierzęta, uprawia role, osiedla się w większych osadach, grupujących wiele domostw. Te nowe zwyczaje przynieśli ze sobą przybysze z Egiptu i Wschodu, których cywilizacje przeszły taką samą rewolucje wiele tysiącleci wcześniej.
Podczas gdy świat egejski żyje jeszcze w epoce prehistorycznej, Egipcjanie i ludy Wschodu opanowują już pismo, a stopień zaawansowania ich organizacji społecznej, gospodarczej i politycznej jest wysoki!

Okolo 3200 r p.n.e. migranci przynoszą Egejczykom także umiejętność obrabiania metali. Przybysze przeszli Wyżynę Anatolijską i dotarli do Troi - miasta, które zostaje nazwane później skrzyżowaniem dróg handlowych. Z Troi przedostali się na wyspy Morza Egejskiego. Początkowo rzemieślnicy obrabiali jedynie miedź, później poznali technikę stopów, a gdy zdołali połączyć miedź z cyną, otrzymali brąz. Rozpoczyna się produkcja sztyletów, włóczni z ostrzami oraz narzędzi, które zmieniły życie codzienne mieszkańców.
Ulubionym tworzywem był jednak marmur. Cyklady to prawdziwe bloki marmurowe. Dzięki nieskończonej cierpliwości artystów kamienie przeobrażały się w figurki i naczynia o najrozmaitszych kształtach. W domach i grobach cykladzkich znaleziono wiele rozmaitych przedmiotów.
Mimo rozwoju cywilizacyjnego, mieszkańcy Cyklad nie opanowali jednak pisma, nie istnieje więc żaden pisany dokument potwierdzający ich wierzenia, obrządki religijne oraz organizację społeczną. Archeolodzy zastanawiają się nad charakterem i funkcjami niektórych przedmiotów. Cóż sądzic o naczyniach z wypalanej gliny, składających się z mnóstwa czarek? Czy służyły jakimś praktykom religijnym? Jakich bogów wyznawali mieszkańcy Cyklad? A może, zdana na kaprysy natury ludność składała w tych czarkach pierwsze zebrane ziarno, by tym samym ułagodzić groźne bóstwo i wyprosić łaskę dobrych plonów?

W epoce brązu (3000-1200r. p.n.e.) kwitły potężne nadmorskie cywilizacje - kultura cykladzka, minojska i mykeńska. Według Homera był to czas przemocy i wojen wynikających ze współzawodnictwa w handlu, chociaż sądzi sie raczej, że kultura minojska była ogólnie pokojowa i przyjazna. W ostatniej fazie epoki brązu, cywilizacja mykeńska należy do najświetniejszych w basenie Morza Sródziemnego. Jedną z przyczyn takiego rozwoju jest handel.
Dzięki zachowanym tabliczką zapisanym pismem linearnym B, możemy dziś ocenić stopień zaawansowania administracji tak dobrze zorganizowanego społeczeństwa. Mykeńczycy posiadali wysokie umiejętności techniczne, pozwalające budować mosty, cytadele czy też okrągłe grobowce (tzw.tolos)... Potrafili również osuszać i nawadniać glebę. Sztuka i religia mykeńska, choć początkowo wzorujące się na sztuce i religii Krety, mają pewne własne cechy charakterystyczne. Budowle są potężne i starannie zaplanowane. Broń i ekwipunek, z jakim grzebano zmarłych, świadczy o wojowniczej naturze mieszkańców Myken.

Po okresie rozkwitu w latach 1500-1300 p.n.e. - przychodzi czas niepokojów. Fortyfikacje naziemne zostają wzmocnione, lecz ludy morza utrudniają Mykeńczykom kontakty z Bliskim Wschodem. Po wyprawie na Troje (1184r. p.n.e.), kolejne najazdy i klęski żywiołowe osłabiają kraj. Duże ośrodki zostają zniszczone. Całe regiony zamykają się w sobie.

Epoka żelaza zaczyna się około 1050r. przed Chrystusem, jednak miasta, które uniknęły klęsk, jak Ateny, obudzą się z letargu dopiero po trzech stuleciach. Wykorzystując szlaki przetarte przez Mykeńczyków, grecy znów nawiążą kontakty ze Wschodem. O wojnie trojańskiej opowiada "Iliada". Książe Troi, Parys uprowadza piękną Helenę, żonę króla Sparty, Menelaosa. 1200 okrętów z wojownikami Agamemnona, króla Myken i brata Menelaosa, wyrusza do Azji Mniejszej. Grecy oblegają Troję przez dziesięć lat. W końcu odnoszą zwycięstwo. Powrót Odyseusza do Itaki sławi "Odyseja".

Do XIw. p.n.e. kultury minojska i mykeńska upadły z powodu zmian w strukturze szlaków handlowych oraz inwazji doryckiej z północy, po której nastąpiły "wieki ciemne". Istnieje niewiele dokumentów pisanych z tego okresu.
Do 800r. p.n.e. wraz z rozwojem państw-miast, z których najpotężniejsze były Ateny i Sparta, w Grecji miała miejsce odnowa kulturalna i militarna. Powstała Większa Grecja, której ważnym składnikiem była południowa Italia. Po tym okresie nastąpiła era prosperity, znanej pod nazwą okresu klasycznego lub złotego. Właśnie wtedy Perykles polecił zbudować Partenon, Sofokles napisał "Króla Edypa", Sokrates uczył młodych Ateńczyków zasad logiki, a w życie wprowadzono idee demokracji - dosłownie "władzy ludu".

Okres klasyczny zakończył się wojna peloponeska (431-404r. p.n.e.), w której wojowniczy Spartanie pokonali Ateńczyków. Zaprzątnięci wojną peloponeską Spartanie nie zauważyli, że na północy dokonuje się ekspansja królestwa Filipa Macedońskiego, który wkrótce łatwo podbił zmęczone wojną państwa-miasta. Ambicje Filipa rozwinął na dużo większą skalę jego syn Aleksander Wielki, który pomaszerował do Azji Mniejszej, Egiptu (gdzie został ogłoszony faraonem i gdzie wybudował miasto Aleksandrie), Persji i części terenów dzisiejszego Afganistanu i Indii. Panowanie imperium, trwające jeszcze trzy dynastie po śmierci Aleksandra Wielkiego (zmarł mając 33 lata) znane jest jako okres helleński.
W tym okresie grecka kultura i idee mieszały się z innymi wspaniałymi kulturami świata starożytnego, tworząc w ten sposób nowe tradycje kosmopolityczne. Poczynając od 250r. p.n.e. Rzymianie zaczęli wyprawiać się w głąb Grecji i do 146r. p.n.e. Grecja i Macedonia stały się prowincjami rzymskimi. Po podziale w 395r. Cesarstwa Rzymskiego na Wschodnie i Zachodnie, Grecja stała się częścią słynnego Cesarstwa Bizantyjskiego. W XIIw. na sile przybrały wyprawy krzyżowe, a Bizancjum zostało osłabione przez inwazję Wenecjan, Katalończyków, Genueńczyków, Franków i Normanów. W 1453r. stolica Bizancjum, Konstantynopol, została zajęta przez Turków i do roku 1500 prawie całe terytorium Grecji dostało się pod kontrolę turecką. Ziemie dzisiejszej Grecji zamieniły się w wiejską prowincję. Wielu kupców, intelektualistów i artystów udało się na wygnanie do środkowej Europy. Jedynie tradycje ludowe i prawosławie pozwoliły utrzymać i przekazać pokoleniom elementy greckiej kultury.

Odnowa w XVIIIw. przyspieszyła wojnę o niepodległość (1821-32), podczas której, w walce z Turkami, Grecja otrzymywała wsparcie od "helenofilow" o arystokratycznym rodowodzie, jak Byron, Shelley i Goethe. Jednak ruchowi niepodległościowemu brakowało spojności, wobec czego Rosja, Francja i Brytania zdecydowały się w 1827r. na interwencję.
Po uzyskaniu niepodległości mocarstwa europejskie postanowiły, że wolna Grecja powinna stać się monarchią i, aby pokrzyżować plany walczącym o władze w kraju obozom, w 1833r. wyznaczyły na króla bawarskiego księcia Ottona, niechętnie przyjętego przez społeczeństwo. W 1864r. król Jerzy I ustanowił nową konstytucję, która ograniczała królewską władzę, sprowadzając ją głównie do funkcji ceremonialnych, na rzecz wybieralnego parlamentu. Mimo silnej opozycji, monarchia - z korowodem królów - przetrwała do XXw. Podczas I wojny światowej greckie wojsko walczyło po stronie ententy i zajęło Trację. Po wojnie premier Wenizelos wysłał wojska aby "oswobodziły" tureckie tereny Smyrny (dzisiejszy Izmir), na których dominowała ludność grecka. Jednakże armia grecka została wyparta przez wojsko Ataturka, a wielu Greków zamieszkujących te tereny zostało wymordowanych. Wydarzenia te doprowadziły w efekcie do konfliktu między Grecją i Turcją w 1923r., w wyniku którego 1 300 000 przesiedleńców obciążyło i tak już osłabioną gospodarkę Grecji. W centrach miast rozkwitły dzielnice nędzy, pogarszała się sytuacja ekonomiczna, związana z gwałtownym napływem przesiedleńców z Turcji i ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym. Wśród zamieszkującej miasta części populacji przesiedleńców, zaczęły powstawać związki zawodowe i w rezultacie do 1936r. monarchistyczna Partia Ludowa uzyskała powszechne poparcie społeczne. W 1936r. Generał Metaksas został mianowany przez króla premierem rządu i wkrótce, za pozwoleniem władcy, wprowadził dyktaturę wojskową. Chociaż Metaksas sympatyzował z nazistami i stworzył grecką wersję Trzeciej Rzeszy to nie zgodził się na przemarsz włoskich wojsk przez Grecję w 1940r. Mimo alianckiej pomocy, Niemcy zdobyły Grecję w 1941r., co doprowadziło do fali masowych mordów i głodu. Powstał silny ruch oporu, podzielony jednak na frakcje rojalistyczną i komunistyczną. Podział ten doprowadził do krwawej wojny domowej, trwającej aż do 1949r., kiedy to swoje zwycięstwo ogłosili rojaliści. W czasie wojny domowej Ameryka, w myśl doktryny Trumana, przekazywała duże sumy pieniędzy rządowi antykomunistycznemu i wprowadziła w życie Certyfikat Politycznego Zaufania, który obowiązywał do 1962r. Dokument ten stwierdzał, że posiadający go nie okazuje sympatii lewicowych - bez niego Grecy nie mogli głosowac i praktycznie nie byli w stanie znaleźć pracy. Bojąc się powrotu lewicy, grupa pułkowników doprowadziła w 1967r. do zamachu stanu. Andreas Papandreu powiedział o tym zamachu, że był pierwszym udanym puczem CIA na kontynencie europejskim. Junta wyróżniała się szczególnie brutalnymi metodami działania, represjami i niekompetencja w rządzeniu krajem. W 1974r. pułkownicy próbowali skrytobójczo zamordować przywódcę Cypru, arcybiskupa Makariosa, co doprowadziło do inwazji tureckiej i okupacji północnego Cypru. Wydarzenie to jest dla Grecji wciąż drażliwą kwestią, prowadzacą do częstych napięć w stosunkach z Turcją.
W 1981r. Grecja została pełnoprawnym członkiem Wspólnoty Europejskiej (dziś Unia Europejska), a partia socjalistyczna Andreasa Papandreu (PASOK) wygrała wybory. PASOK obiecała, że doprowadzi do usunięcia amerykańskich baz wojskowych i zrezygnowania z członkostwa w NATO, lecz nigdy nie dotrzymała obietnic. Lepsze rokowania dawały sprawy kobiet - zlikwidowano system posagowy i zalegalizowano aborcję. Skandale zniszczyły Papandreu, a jego rząd został w 1989r. zastąpiony wątpliwą koalicją konserwatystów i komunistów. Wybory w 1990r. przyniosły zwycięstwo konserwatystom, a o ich przewadze zadecydowały tylko dwa miejsca. Chcąc uporządkować problemy ekonomiczne kraju, rząd wprowadził niepopularne, drakońskie reformy. Wybory w 1993r. przywróciły do władzy starzejącego się Papandreu i PASOK. Kostas Simitis został wyznaczony na premiera na początku roku 1996r., kiedy stało się jasne, że czas Papandreu się kończy. Zmarł on w połowie 1996r. Rzutem na taśmę Simitis wygrał następne wybory z marginesem zwycięstwa w wysokości jednego punktu procentowego. Odnowiwszy swój mandat, obiecał poprawę stosunków z Turcją i przeprowadzenie reform ekonomicznych. Przyniosły one efekt - którego namacalnym przykładem jest wejście Grecji do strefy Euro.

KULTURA

Kultura kreteńska - W starożytnej Grecji były dwa najstarsze ośrodki kultury. Pierwszy z nich znajdował się na greckiej wyspie - Krecie, stąd nazwa kultury kreteńskiej. Według mitologii greckiej to właśnie tutaj, na Krecie, urodził się Zeus. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z 2500 lat p.n.e., jednakże lata swojej świetnosci Kreta przeżywala w 2000 r. p.n.e. za panowania króla Minosa. Oprócz sprawowania rządów, władca Krety posiadła także status najwyższego kapłana. Społeczeństwa, tak bardzo zróżnicowane pod względem zamożności, zajmowało się głównie rybołówstwem, handlem z Grecją, Fenicją i Egiptem, żeglugą, inżynierią, budownictwem i sztuką. Kupcy sprowadzali na wyspę cenne surowce: złoto, srebro, ołów, cynę, miedź, kość słoniową. W okresie największego rozkwitu wyspy, wybudowano tam wspaniałe pałace, wyposażone w kanalizację. Sam pałac króla Minosa znajdujący się w stolicy - Knossos, świadczy o niebywałej kunszcie budowniczym. Był to zespół budynków długości 150 m i szerokości 100 m. Znajdowało się tam 1400 pomieszczeń należących do władcy oraz przeznaczonych na urzędy. W centralnym punkcie pałacu znajdował się plac do wyprawiania uroczystości. Zbudowano wówczas również akwedukty, porty, a także brukowane drogi. Jak juz wspomnialam, mieszkańcy Krety zajmowali się także sztuką. Ściany pomieszczeń przykrywały wspaniałe freski. We wnętrzach dostrzec można było przedmioty bogato zdobione metalami, kamieniami szlachetnymi i kością słoniową. Brak murów obronnych na wyspie może świadczyć o poczuciu bezpieczeństwa tej wielkiej potęgi. Mimo iż kultura kreteńska była bogata i wspaniale rozwijająca się cywilizacja, nagle, okolo 1450 r. p.n.e. wyginęła. Przypuszcza się, że nastąpiło to wskutek trzęsienia ziemi bądź wybuchu wulkanu, który zniszczył doszczętnie Kretę, pozostawiając jedynie kilka ruin znakomitych budowli.

Kultura mykeńska - W 1700 r. p.n.e. we wschodniej części Półwyspu Peloponeskiego pojawiło się jedno z greckich plemion - Achajowie. Na terenie tym utworzyli swoje osady, jednak nigdy nie starali się utworzyć jednego, silnego państwa. Wszystkimi osadami Achajów dowodził król będący władcą miasta Myken. Najsłynniejszym był Agamemnon - legendarny przywódca wojny trojańskiej. Mykeńczycy zajmowali się głównie inżynierią. Stawiali mosty, wznosili pałace, mury obronne. Potrafili też nawadniać i osuszać glebę. Większość mieszkańców jednak zajmowała się rolnictwem. Część Mykeńczyków trudniła się również handlem w basenie Morza Śródziemnego. Świetność kultury mykeńskiej została przerwana w XII wieku p.n.e. przez najeźdźców - plemiona Dorów, którzy posługując się bronią z żelaza pokonali Mykeńczyków i na południu półwyspu utworzyli własne państwo ze stolicą w Sparcie. Plemiona greckie wierzyły, że pochodzą od legendarnego przodka - Hellena, stąd właśnie nazwa kraju - Hellada. Z czasem, jak przybywało ludzi na półwyspie, brakowało miejsca na uprawy. Dlatego też ludzie zaczęli przenosić się na inne tereny, co dało początek kolonizacji greckiej.

TURYSTYKA I BAZA NOCLEGOWA

Rynek turystyczny odgrywa ważną rolę w gospodarce Grecji i jest jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki.
Grecja nie jest liderem jeśli chodzi o ilość odwiedzanych turystów, ale ma ambicje i możliwości, aby dołączyć do światowej czołówki.
Idealne warunki klimatyczne do wypoczynku letniego, połączone z bogactwem zabytków przyciągają sporo turystów. Po wejściu do Unii Europejskiej, Grecja zrobiła wielki skok jeśli chodzi o infrastrukturę, baza turystyczna jest ciągle powiększana i unowocześniana.
Coraz wyższe standardy obsługi turystów oraz rosnąca konkurencyjność rynku greckiego sprawia, że ilość zadowolonych turystów ciągle rośnie. Obecnie Grecja zajmuje 16 miejsce na świecie pod względem przyjazdów, jest to rewelacyjny wynik, a od lat wzrastający dodatni bilans turystyczny przyczynia się do wzrostu dobrobytu mieszkańców Grecji.
Dzięki wieloletniemu planowi rozwoju turystyki, pomocy finansowej z Unii Europejskiej oraz uporczywości w dążeniu do celu Grecja stworzyła markę, która na arenie międzynarodowej jest bardzo dobrze rozpoznawana, kraj ten moze być niezłym przykładem jak wykorzystać swoje atuty podczas walki o klienta.

Baza noclegowa Grecji to bogata oferta dla turystów o każdej zasobności porfela. Najbardziej popularną bazą noclegową w Grecji są apartamenty, kwatery prywatne i hotele - od tych skromnych, ale niezwykle urokliwych, aż po hotele z prawdziwego zdarzenia i wysokim standardem.
Kwatery prywatne znajdują się niemal w każdej miejscowości i miasteczku. Zazwyczaj blisko takich miejsc znajdują się tawerny i restauracje.
Tzw. apartamentowce to baza noclegowa chętnie wybierana przez wielu turystów, w tym turystów z Polski. Apartamentowce to zazwyczaj skromnie urządzone małe mieszkania samowystarczalne, składające się zazwyczaj z sypialni, małej kuchni, jeszcze mniejszej łazienki i balkonu lub tarasu. Wystrój nie jest zbyt bogaty, ale jest tam wszystko co potrzebne - proste, drewniane meble, skromnie urządzona kuchnia, a w łazience prysznic, umywalka i toaleta. To właśnie w takich miejscach możemy zobaczyć jak wygląda prawdziwe greckie życie w spokoju i "na luzie".
By spędzić wakacje w Grecji na najwyższym poziomie satysfakcji warto pokusić o wynajem willi bądź hotelu. Wydawać się może, że wynajem willi w Grecji będzie horrendalnie dużym wydatkiem, tymczasem jednak ceny nie są zbytnio wygórowane. Za przystępną cenę mamy cały gustownie wykończony dom dla siebie, najczęściej także dysponujący przydomowym basenem.
Hotel dla niektórych kojarzyć się może z natłokiem imprezowych turystów i przepełnioną plażą. Możliwe... jednak w Grecji jest inaczej. Mnóstwo tutaj hoteli małych i średniej wielkości, często prowadzonych od wielu lat przez greckie rodziny. W takich hotelach można odnaleźć ten często opisywany "grecki klimat", chociażby dzięki serwowanymi w nich lokalnymi potrawami.
Czy hotele małe, czy duże zazwyczaj usytuowane są tuż przy brzegu morza, bądź w niedalekiej odległości od plaży.
Taka różnorodność i dostępność kwater, hoteli i apartamentów powoduje, że Grecja jest odwiedzana przez turystów w całego świata, o czym przekonać można się chociażby w portach różnych miast przeglądając mnogość bander na statkach i jachtach.
Czy jest spośród czego wybierać? Owszem! Dane z 2007 roku podane przez Grecką Narodową Organizację Turystyki (GNTO - Greek National Tourism Organisation) zawierają szacunkową liczbę łóżek do wynajęcia dla turystów na poziomie 700 933 w 9 207 obiektach hotelowych. W Grecji funkcjonuje także 324 kempingi, oferujących 90 023 miejsc noclegowych.
Rozkład dostępnych hoteli/kwater uszeregowanych według kategorii standardu, potwierdza moje powyższe słowa. Liczba obiektów jednogwiazdkowych waha się w okolicy 1 600 obiektów. Dwie gwiazdki mają już ponad 4 400 hotele/apartamenty/kwatery i jest to najliczniejsza grupa wśród całej kategorii standardu. Obiektów trzygwiazdkowych oszacowano w granicy 1 900 - 2 000, czterogwiazdkowce to nieco powyżej 1 000 obiektów, natomiast najmniej liczną grupą stanowią hotele szczycące się pięcioma gwiazdkami - około 200 obiektów. Opisy hoteli oraz więcej informacji znajdą Państwo klikając tutaj.
Jak podaje portal statistics.gr Grecję najchętniej odwiedzają mieszkańcy Niemiec, Wielkiej Brytanii, Albanii, Holandii, Bułgarii i Francji. Turyści z Polski stanowią stale rosnącą liczbę, która kształtuje się wokół 200 000 rocznie.

DEMOKRACJA

Początki demokracji sięgają aż starożytnych Aten. To właśnie w tym greckim polis narodziła się tak zwana "demokracja idealna". Jak do tego doszło? Zacznijmy może od ogólnej historii Aten, jednego z głównych greckich polis, położonego we wschodnio-południowej Grecji kontynentalnej. Na początku rządy w Atenach sprawowali, tak jak i w innych polis, królowie, później do władzy doszła arystokracja. Przeciw rządom najbogatszej grupie społecznej wystąpiła, jak zwykle to bywa, najbiedniejsza, która cierpiała najbardziej. Bowiem przez lata nieurodzaju rolnicy i chłopi zaciągali pożyczki u bogatych, by przetrwać ciężkie lata. Nie mając jednak z czego oddać, stawali się poddanymi ludzi, u których byli zadłużeni. Spowodowało to niezadowolenie wśród obywateli. Pierwszym z głównych reformatorów był SOLON, który postanowił, że pożyczki nie mogą być udzielane pod zastaw drugiego człowieka. Poza wymienioną zmianą, Solon dokonał także reformy ustroju państwa. Lud ateński podzielił na cztery grupy. Przynależność do każdej z nich stwierdzana była na podstawie wielkości majątku, a nie urodzenia, dzięki czemu można było w razie wzbogacenia się przeskoczyć stopień wyżej w społecznej hierarchii. Jednakże dostęp do urzędów został odebrany najbiedniejszej grupie. Wszyscy natomiast mieli prawo uczestniczyć w zgromadzeniu ludowym.

Kolejnym reformatorem w drodze ku demokracji był Klejstenes (reformy z lat 508/507 p.n.e.), zwolennik ludu prostego i biednego nad arystokrację. Pragnąc ograniczyć znaczenie i władzę arystokracji, Klejstenes wprowadził podział na 10 okręgów wyborczych. Każdy okręg wyborczy zajmował taki sam (pod wzgledem powierzchni) obszar wybrzeża, teren górski i równiny centralnej. Mieszkańcy każdego z nich mieli za zadanie utworzyć jednego z dziesięciu oddziałów hoplitów. Z każdego okręgu, do którego przynależeli członkowie wszystkich grup społecznych, wybierano jednakową liczbę przedstawicieli do rady, której podstawowym zadaniem było wykonywanie uchwał zgromadzenia. System ten zagwarantował Ateńczykom równe prawa polityczne, niezależne od ich stanu majątkowego czy pochodzenia. Klejstenes wprowadził także ostracyzm. Konstytucja nadana Atenom przez Klejstenesa, nie spełniała jeszcze wszystkich wymogów demokracji doskonałej, bowiem spore wpływy zachował Areopag - ostoja ateńskiej oligarchii. Biedniejsi obywatele nie mogli piastować niektórych urzędów, ani też aktywnie uczestniczyć w życiu politycznym, bo większość czasu musieli poświęcać na pracę zawodową.

Ostatnim i najważniejszym reformatorem demokratycznym był Perykles przez wielu uważany także za "ojca demokracji". Żył w V wieku przed naszą erą. Uważany jest za kuzyna Klejstenesa, kolejnego członka rodu Alkmeonidów. Był on wielokrotnym strategiem i jednym z wybitniejszych wodzów ateńskich. Stał sie protektorem i przyjacielem wielu uczonych i artystów, uczynił Ateny ośrodkiem kulturowym. To właśnie w czasach Peryklesa tworzyli w Atenach Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Sokrates, Fidiasz, Herodot i inni. Perykles zmarł podczas trwającej na początku wojny peloponeskiej zarazy w 429 roku p.n.e. Jego przeciwnikiem politycznym był Tukidydes, syn Melezjasza (wygnany w 443 p.n.e Biografie Peryklesa napisał Plutarch, również Tukidydes poświęcił mu wiele miejsca w swoim dziele Wojna peloponeska.

Poniżej opisze Ateny demokratyczne, które stworzył Perykles. Jak w każdym państwie demokratycznym, do głosu dopuszczeni byli tylko obywatele, a w przypadku Aten byli to wolni męźczyźni powyżej osiemnastego roku życia, którego rodzice byli Ateńczykami. Obywatele też służyli w wojsku i oprawiali ziemię. Mieli oni takie same prawa. Wpłaty na rzecz państwa zależaly od majątku obywateli. Jednym z najważniejszych obowiązków obywateli to obowiązki wojskowe, finansowe, łożenie na państwo i udział w świętach religijnych państwa. Obywatel tracił swoje prawa gdy nie dbał o groby zmarłych lub o starych rodziców. W V wieku p.n.e. 30 tysięcy z 200 tysięcy było obywatelami. Podstawowymi organami władzy było Zgromadzenie Ludowe i Rada Pięćiuset. Sprawy sporne rozstrzygał sąd przysięgłych zwany heliaja. W Zgromadzeniu Ludowym uczestniczą tylko obywatele. Spotykają się minimum dziesięć razy do roku na Agorze. Agora był to plac z rynkiem w centrum miasta, główny ośrodek życia politycznego i handlowego. Obrady trwają od rana do wieczoru. Obywatele podczas tych obrad decydują o wojnie i pokoju, ustalają prawa, wybierają i kontrolują urzędników i dowodców (strategów), wybierają sędziów na okres jednego roku, decydują o budowie świątyń, budowli publicznych, ustalają podatki. Urzędnicy byli wybierani na rok, podobnie jak sędziowie. Ich praca, o czym już wspomniałam, podlegala kontroli Zgromadzenia. Poza tym lud mógł oceniać urzędników. Tych, których uznano za zagrażającym demokracji skazywano na 10-letnia banicje (tzw. sąd skorupkowy - ostracyzm). Ostracyzm miał zapobiec nawrotowi tyranii. Rada Pięćiuset, jak sama nazwa wskazuje, złożona była z 500 obywateli wyłonionych w drodze losowania na okres jednego roku. Działała na równi ze Zgromadzeniem Ludowym. Rada proponuje ustawy, kieruje urzędnikami, przygotowuje obrady i wciela w życie uchwały Zgromadzenia.

A tak sam Perykles mówił o stworzonym przez siebie ustroju państwowym: "Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa; jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, którym się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcia do sąsiada, jeśli zajmie się tym, co sprawia mu przyjemność, i nie rzucamy w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią. Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni każdoczesnej władzy i prawom, zwłaszcza tym niepisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę. Myśmy też stworzyli najwięcej sposobności do wypoczynku po pracy, urządzając przez cały rok igrzyska i uroczystości religijne oraz pięknie zdobiąc nasze prywatne mieszkania, których urok codzienny rozprasza troski. Z powodu zaś wielkości miasta zwozi się tu towary z całej ziemi; możemy wtedy na równi rozkoszować się wytworami obcych narodów, co i naszymi własnymi."

Demokracja ateńska miała charakter demokracji bezpośredniej: lud czyli obywatele obecni na Zgromadzeniu tworzyli prawo, wybierali (w większości przypadków wybór zastąpiono losowaniem) urzędników i poddawali ich stałemu nadzorowi. Nie znano pojęcia przedstawicielstwa - delegowania przedstawicieli do decydowania w imieniu ludu. Istotna gwarancja rzeczywistej demokracji - rządów całego ludu (pełnoprawnych obywateli) były: zasadą wolności przemówień, zasadą równości w zajmowaniu urzędów, dostępności do urzędów, zasada równości wszystkich wobec prawa. Naczelnymi zasadami ateńskiej demokracji były: wolnośc, czyli życie obywateli wedle własnego upodobania, w granicach prawa, równość obywateli wobec prawa i w dostępie do udziału we władzy, harmonia, zgoda (jednomyślność) rozumiana jako poddanie interesów jednostkowych doboru całej społeczności, praworządność, czyli podległość obywateli prawom, które sami ustanawiali i mogli zmieniać.

MITOLOGIA

Afrodyta - bogini miłości i piękna, początkowo również płodności, opiekunka małżeństw, a także portów i żeglarzy. Zrodzona u brzegów Cypru z piany morskiej, zroszonej krwią okaleczonego Uranosa. Żona Hefajstosa. Matka m.in. Erosa ze związku z Aresem, Hermafrodyty z Hermesem, Eneasza z Anchizesem. Do jej atrybutów należały m.in.: róża, mirt, zając, łabędź i gołąb. Na jej cześć obchodzono Afrodyzje.

Apollo - bóg światła słonecznego, nagłej śmierci, wróżb, obrzędów oczyszczających i pokuty, nazywany zbawcą. Opiekun poezji, muzyki i nauki, przewodnik Muz. Syn Zeusa i Latony, brat bliźniak Artemidy. Posiadł dar jasnowidzenia. Jego atrybutami były łuk i lira. Chronił przed złem i chorobami, strzegł trzod i pól uprawnych. Gł. ośrodkiem kultu Apolla stały się od VII w. p.n.e. Delfy (opanował wyrocznię zabijając smoka Pytona), ponadto czczono go m.in. na wyspie Delos (miejsce jego urodzenia) i w Didymie koło Miletu.

Ares - bóg wojny krwawej i niszczącej (w przeciwieństwie do Ateny) oraz szału wojennego. Syn Zeusa i Hery. Brutalny i okrutny, czczony w niewielu miejscach gł. w Tebach. Atrybutami Aresa były miecz i zbroja, ze zwierząt poświęcono mu psa i sępa.

Atena - dziewicza bogini mądrości i wojny sprawiedliwej (inaczej niż Ares), sztuki, nauki oraz rzemiosł. Córka Zeusa, z którego głowy wyskoczyla w pełnej zbroi, (dlatego była mu równa mądrością, mogła nosić egidę i miała władzę nad piorunami). Patronka Aten, dzięki zwycięstwu w sporze z Posejdonem: dała Ateńczykom drzewo oliwne, uznane za cenniejsze od źródła słonej wody, ofiarowanego przez rywala. Opiekunka herosow (m.in. Odyseusza, Jazona, Perseusza, Heraklesa), także Achajów w czasie wojny trojańskiej. Uważana za wynalazczynie fletu, pługa, wozu bojowego, tkactwa. Jej atrybutami były: drzewo oliwne, sowa (stąd przydomek Sowiooka), wąż, wrzeciono, egida. Ku czci Ateny obchodzono wiele świąt, szczególnie uroczyście Panatenaje.

Hera - była siostrą jak i zarazem małżonką Zeusa. Królowa nieba, patronka niewiast i młodych matek, bardzo wrażliwa na wszystko, co mówiono o jej urodzie. Nie znosiła porównań, gdyż była przekonana, iż królowa nieba powinna być najpiękniejsza na świecie.

Hermes - arkadyjski bóg dróg, podróżnych, kupców i złodziei. Pierwotnie czczony w usypiskach kamieni i słupach kamiennych wyznaczających szlaki komunikacyjne. Był również bóstwem płodności i opiekunem pasterzy i ich stad. Syn Zeusa i Mai. Został mianowany przez swego ojca Zeusa jego ambasadorem, posłem i gońcem. Był sprytny, chytry i dyskretny, wywiązywał się z każdych zadań poleconych przez bogów. Uważano go za patrona palestry i gimnazjonu, czczono go jako boga wymowy.

Demeter - to jedna z najczcigodniejszych bogin. Jej imię oznacza "gleba-matka". Jest uosobieniem urodzajnej warstwy ziemi, w którą człowiek składa ziarna. Była boginią ze wszech miar dobroczynną, opiekowała się osadami rolników, ich życiem i obyczajem. Na wiosnę, kiedy rodzą się jagnięta, Demeter przebywała na polach, jesienią chodziła dookoła stodół jako dobry duch snopów. Uważana za boginię życia. Jej atrybutami są: kłosy, maki, narcyz i jabłko granatu. Zgodnie z wyrokiem Zeusa Persefona spędzała dwie trzecie roku wstępując na niebo z matką, a trzecią częśc roku w podziemiu (stąd pory roku).

Dionizos - bóg wina i płodnych sił natury. Syn Zeusa i Semele. Ku jego czci odbywane byly burzliwe procesje, na ktorych wystepowaly maski obrazujace bostwa ziemi i plodnosci. Z procesji tych zrodziła się: komedia, tragedia i dramat satyrowy. Dionizos nosił przydomek Dzagreus. Był dobry i łagodny. Czarował drapieżne bestie i przenikając do głębi kniei wprowadzał stamtąd duchy leśne tych wszystkich, kozłonogich satyrów, którzy mu służyli i głosili jego chwałe swą bujną wesołością. Uczył ludzi pielęgnowania i sadzenia roślin, uważany jest za duszę wszystkiego, co żyje.

Eros - bóg miłości, identyfikowany z rzymskim Amorem i Kupidynem. Jest jednym z najstarszych bóstw, które - wraz z Ziemią (Gaja) - stanowiło siłę ożywiającą pierwotne formy istnienia. Powstanie Gai i Erosu traktuje Hezjod jako równoczesne i równorzędne z istnieniem Chaosu. Później przedstawiano go jako syna Aresa i Afrodyty. Wyobrażano go jako pięknego, młodego chłopca (niemal dziecko) o złotych skrzydłach, z łukiem i strzałami. Ku czci Erosa obchodzono, co 4 lata w Tespiach święta zwane Erotia. Platon w Uczcie słowami Sokratesa określił Erosa jako "powszechne dążenie do wiecznego posiadania dobra", Arystofanes jako "dążenie do jedności i doskonałości", identyfikując go z popędem płciowym, jako "nieświadome dążenie do nieśmiertelności".

Hefajstos - bóg ognia i kowali. Syn Zeusa i Hery. Małżonek Afrodyty. Urodził się tak brzydki, że Zeus stracił go z Olimpu na wyspę Lemnos. Upadek z takiej wysokości spowodował, że Hefajstos kulał. Hefajstosa wychowywały Tetyda i Eurynome.Nauczył się sztuki kowalskiej i złotnictwa, które to umiejętności przekazywał ludziom. Z powodu swojego kunsztu został ponownie zaproszony na Olimp. W swojej kuźni pracował wraz z Cyklopami i sporządzał pioruny dla Zeusa. Najważniejsze uroczystości poświęcone Hefajstosa to ateńskie Chalkeje, święto kowali obchodzone w październiku, oraz Lampadoforie, kiedy urządzano bieg z pochodniami.

Hermes - syn Zeusa i Mai, posłaniec bogów, patron handlu

Hestia - bogini ogniska domowego, czczona pierwotnie jako bóstwo bezpostaciowe. Od czasów Hezjoda uważano ją za pierworodną córkę Kronosa i Rei. Była pierwszą wzywaną na świadka przysiąg i jej pierwszej składano ofiary w prytanejonie, budynku rady miasta, gdzie palił się święty ogień, jej poświęcony. Wspólne dla całej Grecji ognisko Hestii płonęło w Delfach. Nie potrzebowała świątyń ani ołtarzy. Świątynią jej był każdy dom, ołtarzem każde ognisko domowe.

Zeus - syn Kronosa i Rei, był najwyższym bogiem Grecji, jak i wszelkich zjawisk atmosferycznych, ojcem bogów i ludzi, pierwotnym opiekunem rodziny, stojącym na straży ogniska domowego i domu. Stróż prawa gości szukających azylów. Z czasem stał się patronem królów i państwa. Gwarantował wolność polityczną i sprawiedliwość, był poręczycielem przysiąg i umów między ludźmi oraz między narodami.

Uranos czyli Niebo - pierwszy bóg świata
Gaja czyli Ziemia - władczyni ziemi
Kronos - tytan , władca świata w okresie Złotego Wieku , ojciec bogów
olimpijskich Rea - żona Kronosa i matka bogów olimpijskich
Artemida - siostra Apolla, bogini łąk, lasów, łowów.
Charyty - boginie wdzięków, upiększaj a życie ludzkie.
Eol - bóg wiatrów.
Selene - bogini Księżyca.
Syleny - bóstwa rzek i źródeł.
Nimfy - boginki wody, zdrowia.
Asklepios - bożek medycyny.
Posejdon - bóg morza.
Hades - bóg podziemia.
Nike - bogini zwycięstwa.
Rene - bogini pokoju.
Tanotos - bóg śmierci.
Tyche - bogini szczęścia.
Hypnos - bogini snu.
Nemesis - bogini łask.
Temida - córka nieba i ziemi, bogini sprawiedliwości obyczaju, porządku.
Helios - bóg słońca
Eos - bogini jutrzenki
Persefona (Kora) - bogini podziemia , żona Hadesa.
Hebe - bogini młodości


MUZY
ERATO (UMIŁOWANA) - m. poezji miłosnej.
EUTERPE (RADOSNA) - m. poezji lirycznej.
KLIO (GŁOSZĄCA SŁAWĘ) - m. historii.
KALIOPE (PIĘKNO LICA) - m. poezji epickiej.
MELPOMENE (ŚPIEWAJĄCA) - m. tragedii.
TALIA (ROZKOSZNA) - m. komedii.
TERPSYCHORA (KOCHAJĄCA TANIEC) - m. tańca.
URANIA (NIEBIAŃSKA) - m. astronomii i geometrii.
POLIHYMNIA (BOGATA W PIEŚNI) - m. sakralnej poezji chóralnej i pantomimy


LUDZIE

O ludach zamieszkałych na terenie Grecji kontynentalnej w epoce wczesnego brązu niewiele da się powiedzieć, podobnie jak o ludności, która na Krecie wytworzyła rozwinietą kulturę minojską. Grecy przybyli na tereny południowych Bałkanów w kilku etapach między około 2000 a 1100 przy czym pozostaje kwestia sporna, czy lud grecki ukształtował się już w trakcie wędrówki, czy dopiero po osiedleniu się na terenie południowych Bałkanów. Nazwa Grecy została użyta przez Rzymian, którzy najpierw poznali jedno z greckich plemion zachodnich zwane Graikoi i odnieśli następnie tę nazwę do ogółu Greków. Sami Grecy nazywali się Hellenami (od mitycznego Hellena syna Deukaliona), a swój kraj Helladą. Kryterium przynależnosci do społeczności greckiej było przede wszystkim posługiwanie się greckim językiem. Wedle kryteriów językowych wyróżniamy pięć greckich grup dialektalnych: attycko-jońska (Attyka, część wysp Morza Egejskiego, Jonia), dorycka (Argolida, Lakonia i Messenia na Peloponezie, część wysp Morza Egejskiego, płd.-zach wybrzeże Azji Mniejszej), południowo-zachodnia (Elida, Achaja, Fokida, Lokryda, Etolia, Akarnania), eolska (Beocja, Tesalia, Eolia) i arkado-cypryjska (Arkadia, Cypr, Pamfilia). Różnice między plemionami nie ograniczały się do języka. W miastach doryckich społeczność obywatelska była podzielona na trzy plemiona (fyle), podczas gdy w jońskich zawsze na cztery. Jonowie obchodzili święto Apaturiów, Dorowie zaś święto Karnejów. Sami starożytni wywodzili najważniejsze grupy plemienne od mitycznych protoplastów-eponimów: Dorów od Dorosa, Eolów od Eola, Jonów od Jona. W epoce klasycznej podział plemienny miał niekiedy znaczenie polityczne: w czasie wojny peloponeskiej Ateńczycy odwoływali się do lojalności spokrewnionych z nimi Jonów przeciwko doryckiej Sparcie. Podział plemienny zaczął tracić na znaczeniu już w epoce hellenistycznej, by zaniknąć zupełnie w okresie późnoantycznym.

POCZĄTKI FILOZOFII

Grecy pogłębili wiedzę w różnych dziedzinach nauki, szczególnie jednak zasłynęli jako znakomici filozofowie. Myśliciela zastanawiali się nad głównymi problemami ludzkiej egzystencji: powstaniem świata, próbowali odkryć rządzące nim prawa. Za ojca filozofii uważany jest Tales z Miletu. Razem ze swoimi uczonymi zastanawiał się, z jakiej materii złożony jest świat. Efektem jego dociekań było stwierdzenie, że powstał on z wody. Sławę zyskał, gdy prawidłowo przewidział zaćmienie słońca. Z kolei Demokryt uważał, że cała materia składa się z atomów, a świat działa według ścisłe określonego porządku. Jednak do najwybitniejszych filozofów greckich zalicza się:

Sokrates (470 - 399 p.n.e.). Pochodził z Aten. Brał udział w wojnie peloponeskiej, później prowadził życie ulicznego nauczyciela. Nie pozostawił żadnych pism. Poglądy i działalność Sokratesa są głównie znane z przekazów jego uczniów: Platona i Ksenofonta. W centrum zainteresowania Sokratesa była etyka. Głosił istnienie obiektywnej i powszechnie obowiazującej prawdy. Twierdził, że niemożliwe jest moralne postępowanie bez uzyskania wiedzy o tym, co dobre i złe, moralne i niemoralne, choć sam podkreślał własną niewiedzę ("wiem, że nic nie wiem"). Siedemdziesięcioletniego Sokratesa posądzono o bezbożność i demoralizowanie młodzieży, po czym skazano na śmierć przez wypicie trucizny - była to cykuta.

Platon (427 - 347 p.n.e.). Właściwie nazywał się Arystokles. Był uczniem Sokratesa, po śmierci mistrza udał się w podróż między innymi do Egiptu, Cyreny, Italii i na Sycylię. Po powrocie w 387 roku p.n.e. założył w Atenach szkołę zwaną Akademią Platońską, gdzie do końca życia pracował naukowo i nauczał. Podstawą systemu filozoficznego Platona jest teoria idei (jednym prawdziwym bytem są idee, a świat jest tylko ich odbiciem świata idei) oraz wynikający z niej dualizm świata (idealnego - niedostępnego zmysłom i materialnego - zmysłowego). System ten zapoczątkował obiektywno-idealistyczne koncepcje filozofii europejskiej i wywarł wielki wpływ na jej rozwój. Poglądy polityczne Platona były związane z okresem walk politycznych w ówczesnej Grecji, kryzysem tej formy panstwowości, jaką było miasto-państwo i poszukiwaniem nowych koncepcji ustrojowych. Platon stworzył teorię idealnego ustroju państwowego - państwa o charakterze totalitarnym, wyznaczającego ścisłe funkcje społeczne poszczególnych obywateli. Postulował ich podział na trzy podstawowe grupy: mędrcy (kierowanie państwem), żołnierze (obrona), rzemieślnicy (wytwarzanie dóbr). Swoje poglądy Platon przedstawiał w formie dialogów ("Rzeczpospolita", "Polityka", "Gorgiasz", "Fedon", "Uczta", "Obrona Sokratesa", "Timajos") i listów. Znalazły one wielu naśladowców, wywarły wielki wpływ nie tylko na rozwój filozofii, ale również literatury oraz teologii.

Arystoteles. W 367 roku p.n.e. udał się z Stagiry w Tracji do Aten, gdzie studiował przez dwadzieścia lat w Akademii Platona. W latach 343-336 p.n.e. był nauczycielem Aleksandra III Wielkiego. W 335 roku p.n.e. powrócił do Aten i założył własną szkolę filozoficzną przy świątyni Apollina, tzw. Likejon (Liceum) lub Perypat, w której przez 12 lat nauczał i prowadził badania naukowe. Po śmierci Aleksandra Wielkiego osiadł w Chalkis na wyspie Eubei. Legenda głosi, że utopił się w cieśninie Euripos. Arystoteles odrzucił platońską naukę o ideach i stworzył własną doktrynę filozoficzną. Głównie interesowała go filozofia bytu. Między innymi opracował teorię materii i formy, sformułował klasyczną definicję prawdy. Położył podwaliny pod rozwój większości wyodrębniających się wówczas z filozofii dyscyplin szczegółowych, zwłaszcza logiki, biologii, psychologii. Pierwszy podjął analizę zjawisk psychicznych. Był pierwszym myślicielem starożytnym, który opierał się na materiale doświadczalnym. W Likejonie zapoczątkował empiryczne metody badań przyrodoznawczych. Stworzył pierwszy teoretyczny system nauki o państwie ("Ustrój polityczny Aten"), zajmował się także zagadnieniami etycznymi ("Etyka Nikomachejska") i teoria sztuki ("Poetyka"). Dorobek filozoficznonaukowy Arystotelesa odegrał znaczącą rolę w rozwoju myśli. Początkowo jego idee interpretowali i upowszechniali uczniowie Likejonu (perypatetycy), później w pierwszych wiekach naszej ery komentowano i wydawano jego pisma. Odrodzony w średniowieczu arystotelizm stał się w XIII wieku tomizmu, systemu teologiczno-filozoficznego stworzonego przez Tomasza z Akwinu.

IGRZYSKA STAROZYTNE

Uroczystościom religijnym w starożytnej Grecji towarzyszyły często festiwale (występy poetów, śpiewaków, aktorów) oraz zawody sportowe. Wśród wielu takich imprez, największą sławę zdobyły igrzyska odbywające się w Olimpii, ku czci Zeusa. Pierwszy udokumentowany opis igrzysk, z 776r. p.n.e., znaleźć można w Illiadzie Homera. Prawdopodobnie igrzyska takie odbywały się już wcześniej, jednak nie zostało to odnotowane. Stąd też rok 776 p.n.e. uznawany jest za datę powstania Igrzysk Olimpijskich, a także za pierwszy udokumentowany fakt historyczny w dziejach Grecji. Igrzyska odbywały się co cztery lata, przy czym 4-letni okres pomiędzy kolejnymi igrzyskami nazywano olimpiadą. Na czas trwania igrzysk obowiązywało w Grecji olimpijskie zawieszenie broni i prawo pokoju bożego - ekechejria - zapewniające bezpieczeństwo uczestnikom i widzom. Pogwałcenie ekechejrii traktowane było jak świętokradztwo i zdarzało się niezwykle rzadko (karane to było najcześciej grzywną). Początkowo igrzyska trwały jeden dzień, ale w miarę wzrostu liczby dyscyplin czas zawodów wydłużał się.

Prawo do udziału w zawodach mieli tylko wolni obywatele greccy (później helleńscy), o nieposzlakowanej opinii, nie karani za zbrodnie (morderstwa). Uczestniczyć mogli tylko meżczyźni i to zarówno jako zawodnicy jak i widzowie - kobietom za próbę oglądania igrzysk mogła grozić nawet karą śmierci. Zawodnicy oceniani na podstawie wyglądu zewnętrznego startowali w dwóch grupach: juniorów i seniorów. Przez 10 miesięcy poprzedzających igrzyska zobowiązani byli do intensywnych treningów. Przez ostatni miesiąc ćwiczyli w Olimpii pod okiem doświadczonych instruktorów. Obowiazywały ich także specjalne rygory. Zamiast mięsa spożywali tylko ser, nie wolno im było pić wina itp.

Najważniejszym punktem igrzysk były konkurencje sportowe. Początkowo w Olimpii jedyną dyscypliną był bieg na jeden stadion (192,28m). Pierwszym znanym zwycięzcą był Koroibos, kucharz z pobliskiego Elis - wygrał on bieg na pierwszych igrzyskach. Z czasem doszły kolejne dyscypliny. W VIIw. p.n.e. było już ich dziesięć:

Bieg krótki (dromos) - na długości stadionu, odpowiednik współczesnych sprintów Bieg podwójny (diaulos)- bieg na podwójnej długości stadionu Bieg długodystansowy (dolichos) - bieg na długości 7-24 stadionów Pięciobój (pentathlon) - składał się z: biegu, skoku, rzutu dyskiem i oszczepem, zapasów Walka na pięści (pygme) - początkowo gołe pięści, potem okryte rzemiennymi "rękawicami" Zapasy (pale) - pierwowzór współczesnych zapasów klasycznych Zapasy w stylu wolnym (pankration) - połączenie walki na pięści i zapasów, dozwolone było też kopanie Bieg w zbroi (hoplites) - bieg w kompletnej zbroi ciężkiej piechoty greckiej Wyścigi rydwanów - otwarty dwukołowy pojazd zaprzegnięty w 4 konie (najczęściej) Wyścigi konne - jeździectwo Zawody trębaczy i heroldów - konkurencje mało sportowe....

Początkowo zwycięzcy w każdej konkurencji otrzymywali nagrody symboliczne - gałązkę palmową po zakończeniu konkurencji i wieniec oliwny na zakończenie igrzysk. Nagradzano tylko zdobywców pierwszego miejsca. Z czasem zawodnicy zaczęli reprezentować miasta-państwa - pojawił się nacjonalizm i zawodowstwo. Zmieniły się też nagrody - zwycięzcy byli hojnie nagradzani przez sponsorujące je miasta-państwa. Specjalnym ceremoniałem była dekoracja zwycięzców. Po zakończeniu wszystkich konkurencji herold ogłaszał imię wygrywającego i jego ojca oraz nazwę miejscowości, z której pochodził, a następnie zakładano mu na głowę wieniec oliwny. Tradycja nakazywala, by gałązki pochodziły ze starej, świetej oliwki rosnącej na zachód od świątyni Zeusa, ścinał je młody chłopiec złotym nożem (nożycami ?). Wyrażano w ten sposób fakt, że nagroda pochodzi od Zeusa, a nie od ludzi. Po dekoracji nagrodzeni w towarzystwie delegacji ze swoich miast składali ofiary na ołtarzach bóstw oraz dary dla świątyni. Na zakończenie igrzysk organizatorzy wydawali ucztę z udziałem wszystkich olimpijczyków. Nazwiska sportowców umieszczano w specjalnych spisach. Wielokrotny zwycięzca, oprócz wieńca oliwnego i ewentualnej nagrody, miał prawo do posiadania swego posągu w Olimpii.

Greckie Igrzyska Olimpijskie organizowane były prawie 300 razy - do 393r. n.e., kiedy to cesarz Teodozjusz I Wielki, zakazał ich organizowania, traktując je jako kultywowanie zwyczajów pogańskich. Jednak Olimpia do dnia dzisiejszego wiąże sie z Igrzyskami Olimpijskimi. Od 1936r. ogień olimpijski wzniecany jest każdorazowo w ruinach świątyni Hery w Olimpii za pomocą skupionych promieni słonecznych. Następnie przenoszony jest sztafetą biegaczy na miejsce igrzysk.

Idea Igrzysk Olimpijskich została wskrzeszona dopiero pod koniec XIXw. przez francuskiego pedagoga i działacza sportowego barona Pierre'a de Coubertin. Dzięki jego staraniom w 1894r. powołano do życia Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl), który podjął decyzję o wznowieniu Igrzysk Olimpijskich i zorganizowaniu ich w Atenach w 1896r. Organizacja igrzysk wiązała się z licznymi trudnościami na skutek kłopotów finansowych i konfliktów wewnętrznych Grecji tuż po uzyskaniu niepodległości. Olimpiada nie mogłaby być zorganizowana bez finansowej pomocy bogatego Greka z Aleksandrii - George Averoffa, który przekazał organizatorom w prezencie milion drachm. Dzięki jego dotacji udało się po 18 miesiącach wybudować (odbudować) w Atenach wspaniały, biały, marmurowy stadion, mogący pomieścić 60.000 widzów (Kallimarmaro). Otwarcia I Igrzysk Olimpijskich ery nowożytnej dokonał król Grecji Jerzy I 6 kwietnia 1896r. Chociaż Igrzyska w Atenach nie były zbyt szeroko rozpropagowane przez prasę, do stolicy Grecji przybyło prawie 300 sportowców (2/3 stanowili Grecy) z 13 krajów (oprócz Grecji) z 3 kontynentów. W zawodach mogli uczestniczyć tylko mężczyzni. Program trwających od 6 do 15 kwietnia Igrzysk obejmował 9 konkurencji: lekkoatletykę, kolarstwo, szermierkę, gimnastykę, zapasy, pływanie, podnoszenie ciężarów, tenis i strzelectwo. Pierwszym mistrzem olimpijskim został Amerykanin, student Harvardu, James Connolly, który zwyciężył w trojskoku z wynikiem 13,71 m. Dodatkową konkurencją był bieg maratoński, który odbył się na tej samej trasie, którą przebiegł pierwszy w dziejach maratończyk - Filipides w 490r. p.n.e. Trasa liczyła ponad 42 km, a zwycięzcą został grecki pasterz Spiridon Louis, który bez treningów pokonał trasę w 2h 58 min i 50 sek. Zwycięstwo Louisa - pierwszy złoty medal olimpijski dla Greków - wywołało wielka radość jego rodaków. Pod koniec biegu trzej synowie króla Jerzego I podbiegli szybko do Louisa i lekceważać protokół królewski, unieśli młodego pasterza w górę i zanieśli go do królewskiej loży, by mógł przyjąć gratulacje od władcy.

Po 1896r. kolejne igrzyska odbywały się regularnie co 4 lata, w różnych krajach, zyskując coraz większą popularność i prestiż. Wyjątek stanowią tylko VI (1916), XII (1940) i XIII (1944) igrzyska, które nie odbyły się z powodu wojen światowych. Już w II igrzyskach (Paryż) zezwolono na uczestnictwo w rywalizacji kobietom (19 pan na 1066 wszystkich zawodników). VI Igrzyska Olimpijskie w 1956r. odbywały się jednocześnie w dwóch miejscach, oddalonych o tysiące kilometrów. Większość konkurencji odbyła się w Melbourne w Australii, tylko zawody jeździeckie odbyły się w Sztokholmie (Szwecja), gdyż Australijczycy obawiali się przeniesienia do ich kraju przez zwięrzeta nowych chorób. W 1924r. zorganizowano po raz pierwszy Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix. Do 1992 roku igrzyska zimowe odbywały się w tym samym roku co letnie (za wyjątkiem 1940 i 1944 roku). Od 1994 roku igrzyska zimowe odbywają się w 2 lata po igrzyskach letnich. Letnie są w latach parzystych przestępnych, zimowe w latach parzystych nieprzestępnych. Od 1960r. w cieniu Igrzysk Olimpiskich odbywają się Igrzyska Paraolimpijskie, w których udział bierze mlodzież niepełnosprawna. Najczęściej organizowane są w kilka tygodni po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich. Dotychczas odbyło się 11 letnich i 7 zimowych zawodów paraolimpijskich. Po 100 latach od I Igrzysk Olimpijskich ery nowożytnej igrzyska stanowią wielkie wydarzenie i olbrzymie przedsięwzięcie. W 1996r. odbyły się XXVI igrzyska w Atlancie, w których wystartowało około 12 tysięcy zawodników ze 197 krajów. Niestety organizowane w ostatnich dziesięcioleciach igrzyska napiętnowane są aferami dopingowymi. Problem ten nie dotyczy tylko Igrzysk Olimpijskich, ale całego ruchu sportowego. Jednak przypadki odebrania mistrzom medali, po wykryciu u nich niedozwolonych środków dopingujących kładą cień na szlachetne idee współzawodnictwa sportowego, leżące u podstaw ruchu olimpijskiego.

Polska reprezentacja zadebiutowała w Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku (letnich i zimowych). Polscy sportowcy brali udział we wcześniejszych igrzyskach, ale w barwach innych krajów. Ze względów politycznych Polska nie wysłała swojej reprezentacji do Los Angeles w 1984r. Dotychczas Polacy zdobyli 247 medali olimpijskich (57 zlotych, 74 srebrne i 116 brązowych), z czego tylko 6 w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich (1 zloty, 2 srebrne, 3 brązowe).
Wśród polskich olimpijczyków największą sławę zyskali złoci medaliści, m in.: Halina Konopacka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu dla Polski (rzut dyskiem w 1928r.), Janusz Kusociński (złoto w biegu na 10km, w 1932r.), sprinterka Stanisława Walasiewicz, specjalistka w skoku w dal Elżbieta Duńska-Krzesińska (rekord świata w 1956r.), trojskoczek Józef Szmmidt (1960 i 1964), lekkoatletka Irena Szewińska (zdobywczyni największej liczby medali olimpijskich, obecnie członkini MKOl), bokserzy: Z.Chychla, J.Kulej, K.Pazdzior, ciężarowiec Waldemar Baszanowski, skoczek narciarski Wojciech Fortuna, kulomiot Władyslaw Komar, pięcioboista Janusz Pyciak-Peciak, skoczek wzwyż Jacek Wszola, tyczkarze: Tadeusz Ślusarski i Władyłlaw Kozakiewicz ("gest Kozakiewicza" w 1980r. w Moskwie), zapaśnicy: Kazimierz Lipien i Andrzej Wroński, judoka Waldemar Legień, lekkoatleta (chodziarz) Robert Korzeniowski (dwukrotny mistrz olimpijski w chodzie na 50 km (1996, 2000), oraz na dystansie 20 km (2000)), Mateusz Kuśnierewicz (żeglarstwo, 1996), Renata Mauer-Rozanska (karabinek sportowy - 1996, 2000) i wielu, wielu innych.

GRECKA MUZYKA

1. Muzyka starożytna rozwijała się pod silnym wpływem kultur muz. Egiptu i Fenicji, czego dowodem jest m.in. wsch. pochodzenie gr. instrumentów muz., jak kitara i aulos. W okresie złotego wieku głównymi instrumentami, wymienianymi w poematach Homera, były forminga (kitara) i lira. Obok legendarnego Olymposa pierwszą ważną postacią życia muz. był Terpander z Lesbos (VII w. prz. Chr.). Duże innowacje wprowadzić miał następnie Archilochos z Paros (trójkowy rytm, szybkie tempa, elementy lud.). Na wysokim poziomie stała ówczesna poezja liryczna, reprezentowana na wyspie Lesbos przez Safonę i Alkaiosa, a w Tebach przez Pindara. W VI w. prz. Chr. rozwijał się dramat gr., w którym główną rolę odgrywał chór; scenom okolicznościowym towarzyszył aulos (kitara jako instrument Apollina używana była jedynie do wtóru w hymnach i w muzyce rel.). Począwszy od V w. prz. Chr. rozpoczął się nowy okres, który Plutarch uważał za okres upadku kultury muz.; rozwinęło się indywidualne wirtuozostwo, melodie stały się wyrafinowane, pełne ekspresji i rytmicznej swobody, pojawiła się chromatyka, a nawet ćwierćtony. Do słynnych wykonawców tej muzyki należeli Filoksenos z Kytery (435), Timotheos z Miletu (400) i Eurypides (406).M. g. była jednogł. i pozostawała w ścisłej zależności od słowa poetyckiego, formy jej były zatem identyczne z formami gr. poezji, której miary (trochej, jamb, spondej, daktyl, anapest i ich kombinacje) były miarami rytmu muz. Do najstarszych form należą ody, hymny rel. (głównie na cześć Apollina) i rapsody; do form lirycznych zaliczają się elegie, pieśni chór., weselne (epithalamion), dziękczynne (peany) oraz dytyramby, śpiewane przy wtórze fletni Pana lub aulosu na cześć Dionizosa, z których później rozwinął się dramat gr., stanowiący syntezę poezji, muzyki i tańca. Samodzielne formy wytworzyła muzyka taneczna grana na aulosach, tzw. orchestyka. Z tańców należy wymienić hyporchema – taniec występujący w pantomimach scenicznych, emmeleia – taniec wprowadzany w dramatach satyrycznych, sikinnis – skoczny taniec satyrów, kordax – taniec pojawiający się w komediach, pyrhiche – taniec wojenny. Strukturami czysto muz. były tzw. nomoi, czyli stałe schematy melodyczne, wg których recytowano pieśni rel. (do słynnych należał nomos pytyjski Sakkadasa z 586 prz. Chr., opiewający walkę Apollina ze smokiem Pytonem). Śpiewom towarzyszyły instrumenty grające w unisonie lub oktawę wyżej: lira, kitara lub forminga, aulos, harfa i podobny do niej barbiton oraz magadis z 20 podwójnymi strunami strojonymi w oktawach. Gr. pismo nutowe (dwojakie: wok. i instr.) opierało się na literach alfabetu fenickiego (grecka notacja).Do nielicznych zabytków g. m. staroż. należą m.in.: 1) trzy hymny Mesomedesa (kompozytora z czasów cesarza Hadriana z II w. prz. Chr.) na cześć Kalliope, Heliosa i Nemesis; 2) hymny delfickie do Apollina (ok. 130 prz. Chr.); 3) pieśń Seikilosa; 4) pierwsza oda pytyjska Pindara „o złotej formindze Apollina”, wątpliwej autentyczności; 5) ćwiczenia instr. z anonimowego traktatu muz.; 6) fragmenty chóru z tragedii Eurypidesa Orestes; 7) fragmenty z tzw. papirusu berlińskiego (ogłoszonego 1918). W odróżnieniu od ubogich zabytków praktyki muz. zachowało się stosunkowo dużo traktatów teoret., które w okresie renesansu wydano drukiem, zaopatrując często we wnikliwe komentarze (np. M. Meibom Antiquae musicae auctores septem, Amsterdam 1652).

2. Muzyka nowożytna, muzyka lud. i profesjonalna nowożytnej Grecji. Zwyczajowo zalicza się do niej muzykę rozwiniętą na obszarze Grecji po 1453 (upadek Konstantynopola); w praktyce obejmuje współcz. muzykę lud. oraz muzykę art. od III dekady XIX w., tzn. od wyzwolenia Grecji spod jarzma tureckiego.Muzyka ludowa. Kulturę muz. współcz. Grecji trudno rozważać w oderwaniu od przeszłości. O współcz. obrazie lud. m.g. zdecydowały tradycje hellenistyczne, bizantyjskie, przejawy dawnych (przedosmańskich) kontaktów z Azją Mniejszą, wreszcie pozostałości dawnych kultur autochtonicznych (śródziemnomorskiej, iliryjskiej, trackiej) i wpływy ościenne (słowiańskie, tureckie). Stosunkowo najwięcej wspólnych cech stylistycznych łączy m. g. z kulturą muz. pd. Słowian, zwłaszcza Bułgarów; świadczą o tym analogie systemu tonalnego, np. skale wąskozakresowe nie przekraczające kwinty, rozwinięta chromatyka, modalne kadencje, ponadto rytmika (np. tzw. rytmy długotematyczne, addycyjne, aksakowe, łączące się z tańcami kołowymi), niektóre wspólne instrumenty, np. lira smyczk., instrumenty dęte (kavale, zurny) i perkusyjne (bębny), właściwości wyk., np. nosowa barwa, ozdobniki o charakterze łkającym, wreszcie niektóre gatunki, np. pieśni epickie, biesiadne, taneczne i doroczne. Wspólne właściwości wyk. i podobieństwa w instrumentarium wynikają z przejętych tradycji persko-arab.-tureckich. Tańce, podobnie jak repertuar pieśni dorocznych i pieśni związanych z pracą, pozwalają domyślać się bardzo odległych, być może ogólnośródziemnomorskich relacji (np. tańce kołowe dokumentowane w Iliadzie i ikonografii starogr.). Podstawą systemu tonalnego są diatoniczne skale heptatoniczne, często chromatyzowane. W porównaniu z innymi krajami Europy chromatyka w Grecji jest najsilniej rozwinięta i jej tradycja sięga bardzo odległych czasów. W związku z melizmatycznymi manierami wok. występują tam nagromadzenia sekund małych i zwiększonych, niekiedy nawet ćwierćtony i inne bliżej nieokreślone drobne interwały. Spotyka się również przejawy tzw. chromatyki pozornej, powstającej przez zestawienie różnych tetrachordów, co prowadzi do niewielkich odchyleń w intonacji tych samych dźwięków. Obok chromatyki istotną cechą m. g. są modalizmy, wyraźne zwłaszcza w kadencjach bez dźwięku prowadzącego (operujących interwałem sekundy wielkiej przy przejściu z VII stopnia na finalis) oraz wskutek występowania trybów: doryckiego, eolskiego (często bez VI stopnia), miksolidyjskiego, lokryckiego, lidyjskiego (przepojonego trybem dur), frygijskiego (zwanego w klasycznej muzyce gr. doryckim, obecnie b. rzadkiego) oraz jońskiego (o wyraźnie modalnym charakterze). W niektórych prowincjach (np. w Macedonii) spotyka się reminiscencje pentatoniki. Melodykę cechuje wąski ambitus, najczęściej ograniczony do kwinty. System metrorytmiczny w znacznej mierze oparty jest na podziałach asymetrycznych, tj. na 5, 7, 9 jednostkach metrycznych. Szczególnie popularny jest 7-miar, tzw. epitryt(3 + 2 + 2), a także 5-miar, tzw. peon (3 + 2), i 9-miar (2 + 2 + 2 + 3). Forma w m. g. wykazuje dużą prawidłowość i przejrzystość. Na wyspach (Rodos, Kreta, Cypr) panuje dystych oparty na zasadzie powtórzenia i alternacji (AA, AB, podobnie jak u pd. Słowian). Na kontynencie występują formy bardziej rozbudowane, np. ABAB, ABCAB, ABB. Szczególnie rozbudowane i trudne do interpretacji są tzw. pieśni kleftyckie (nazwa od bohatera Klefta), tzn. hist. opowiadania o walkach z Turkami. Znamionuje je długi wiersz (7 + 8), ciągłość kantyleny, wariacyjność, improwizacyjność. Wyjątkowo trwałymi konstrukcjami są kadencje i formuły początkowe; w krótkich utworach forma ogranicza się do tych dwu elementów. M. g. ma w zasadzie charakter monofoniczny, z wyjątkiem niektórych obszarów górskich (Epir) i wysp (zwłaszcza Karpathos). Obok różnorodnego repertuaru pieśniowego (pieśni obrzędowe, związane z pracą, epickie i liryczne) szczególną uwagę zwraca bogactwo form tanecznych wykonywanych w kole. Nazwy tańców pochodzą często od miejscowości, od incipitów tekstu, od ilustrowanych epizodów, od konkretnego zawodu (np. tańce rybaków). Bardzo popularna jest również twórczość pasterska, zarówno instr. (wykonywana na fletach i dudach), jak i wok.Muzyka profesjonalna zaczęła się rozwijać od pocz. XIX w. W 1829 król Ottos założył orkiestrę wojsk. W 1830 otwarto operę. Powstały pierwsze szkoły muz. (np. 1871 znane konserw. »Odion«, istniejące do dziś). Twórczość kompozyt., podobnie jak i w innych krajach bałkańskich, łączy elementy orientalne, lud., z osiągnięciami muzyki zach.-eur. G. m. operowa wykształciła się pod silnym wpływem muzyki wł. Opera była szczególnie kultywowana na wyspach, które (podobnie jak wybrzeże dalmatyńskie w Jugosławii) nie odczuły niewoli tureckiej; bardzo aktywnym ośrodkiem była Kerkyra – pochodzący z niej Samaros jest autorem znanej opery Flora mirabilis (1886). Z innych kompozytorów należy wymienić: D. Lavrangasa (1864–1941), który zerwał z tradycją wł., D. Levidisa (1886–1951, próby syntezy muzyki impresjonistycznej i orientalnej), D. Mitropoulosa (1896–1960, kierunek muzyki zach.-eur.), I. Konstantinidesa (ur. 1903, kierunek folklorystyczny) i G. A. Papaioannou (ur. 1910). Awangardę muz. reprezentuje I. Xenakis (ur. 1922), działający głównie we Francji, podobnie jak A. Logothetis (ur. 1921), J. Christou (ur. 1926) i D. Terzakis (ur. 1938); bardziej popularny nurt w m. g. reprezentuje twórczość M. Theodorakisa (ur. 1925). Do wyróżniających się kompozytorów należą ponadto G. Tsouyopoulos (ur. 1930) i S. Gazouelas, a z młodszej generacji M. Grigoriou (ur. 1947) i H. Xanthoudakis (ur. 1950).


Niektóre informacje na tej stronie zaczerpnięte zostały z Filoktitis, www.filoktitis.gr;
opracowania Pana Bartłomieja Czajkowskiego pt. ANALIZA RYNKU TURYSTYCZNEGO GRECJI;
danych statystycznych statistics.gr